ملين ها موادي هستند كه به رفع يبوست كمك مي كنند. ملين ها را مي توان در رديف مواد طبيعي و يا داروهاي اسهال آور جستجو نمود. ملين ها بسته به عملكرد هاي متفاوتي كه در جهت رفع يبوست دارند، در دسته بندي هاي مختلفي قرار مي گيرند. بهتر است براي انتخاب ملين مناسب با توجه به نوع مشكل ايجاد شده و عملكردي كه دارو دارد، با مشورت پزشك داروي مناسب را انتخاب نماييد. ميزان مصرف اين داروها اهميت بسيار زيادي دارد، زيرا مصرف بيش از اندازه آنها مي تواند موجب اسهال شده و يا حتي تاثير عكسي داشته باشد.

انواع ملين ها

ملين ها بر حسب اشكال دارويي، فواصل مصرف، سرعت شروع اثر، محل اثر و …. به دسته هاي مختلفي تقسيم مي شوند. مهمترين ملين هاي كاربردي به اين شرح است :

ملين‌ هاي‌ تراوش‌ كننده

هدف اين نوع ملين رفع يبوست از طريق نرم نمودن مدفوع است. براي نرم شدن مدفوع نياز به آب بيشتري در روده است. به همين منظور دارو به گونه اي عمل مي كند كه مقدار زيادي آب وارد روده بزرگ شود. معروف ترين تراوش كننده ها شير مگنزيا و منيزيم سيترات است. مصرف اين نوع ملين مي تواند عوارض جانبي مثل تهوع، اسهال، گاز، التهاب را ايجاد كند. همچنين زياده روي در مصرف اين نوع ملين مي تواند موجب كاهش آب بدن، عدم تعادل الكتروليتي و آسيب‌ديدگي كليه ها شود.

ملين‌كننده‌هاي مدفوع

اين نوع ملين تحت عنوان نرم كننده شناخته مي شود. عملكرد اين ملين ها به گونه اي است كه رطوبت را در مدفوع نگه مي دارد. اين دارو موثرترين ملين است كه بدون نسخه نيز ارائه مي شود.

ملين ها جذب كننده آب در روده

اين نوع ملين از طريق افزايش جرم مدفوع به نرم نمودن آن كمك مي كنند. اما اين نوع ملين ها براي همه افراد مناسب نخواهد بود. درد معده، حالت تهوع، استفراغ و خارش پوست از عوارض جانبي ملين ها جذب كننده آب در روده  به شمار مي رود. بهتر است اين نوع ملين ها با مقادير زيادي آب مصرف شوند، تا عوارض جانبي آن كاسته شود.

ملين هاي محرك

اين ملين ها با ايجاد انقباض در عضلات روده، مدفوع را به سمت مقعد هدايت مي كنند. مصرف طولاني مدت اين دارو توصيه نمي شود. زيرا افزون بر عوارض جانبي متعدد امكان وابستگي به اين داروها وجود دارد. از عوارض جانبي اين نوع ملين مي توانيم به درد معده، ضعف و ناتواني، گرفتگي، حالت تهوع و ادرار قهوه‌اي رنگ اشاره كنيم.

ملين هاي روان كننده

اين نوع از ملين ها، با ايجاد غشاء چرب بر ديواره روده به عبور راحت تر مدفوع كمك مي كنند. اين ملين ها ديرتر از سايرين اثر خود را نشان مي دهند. معروف ترين ملين روان كننده، روغن هاي معدني هستند.  بدن انسان قابليت هضم اين روغن را ندارد. بنابراين در طول فرآيند گوارش، چربي روغن دچار تحول نمي شود. استفاده طولاني مدت از اين نوع ملين ها مي تواند موجب بي اختياري شده و در جذب ويتامين ها اختلال ايجاد نمايد.

مضرات مصرف ملين ها

همان طور كه در قسمت قبل نيز اشاره كرديم ميزان مصرف اين ملين ها اهميت بسيار زيادي دارد. زيرا سوء مصرف اين مواد مي تواند عورض جانبي ناخوشايندي را براي بدن به همراه داشته باشد. برخي از مضرات ملين ها به اين شرح است :

• عدم حركت طبيعي روده ها به سبب وابستگي روده
• آسيب به  لوزالمعده و پوشش لايه روده
• عدم تعادل الكتروليت
• دهيدراته شدن بدن
• كاهش مقاومت ناخن
• خطر ابتلا به سنگ كليه

ملين هاي طبيعي

مصرف داروهاي ملين در طولاني مدت به خصوص براي مبتلايان به يبوست مزمن مي تواند خطرات بسياري را به دنبال داشته باشد. ملين هاي طبيعي در مقايسه با داروهاي ملين مضرات بسيار كمتري داشته و اغلب بدون عوارض جانبي هستند. برخي از مهمترين ملين ها طبيعي به اين شرح است :

• روغن كرچك،اين روغن بهترين ملين براي رفع يبوست است. براي اين منظور مي توانيد يك قاشق غذا خوري روغن كرچك را با شير گرم مخلوط و قبل از خواب بنوشيد.
• روغن زيتون، مخلوطي از روغن زيتون و آب ليمو را تهيه نموده و حداقل يك بار در هفته از آن بنوشيد.
• آبليمو : آبليمو نوعي پاك كننده روده به شمار مي رود. براي اين منظور مي توانيد آب يك ليمو را گرفته و در يك ليوان حل كنيد و هر روز بنوشيد.
• قهوه : كافئين موجود در قهوه نوعي ملين طبيعي به شمار مي رود. براي اين منظور هر روز يك فنجان قهوه بنوشيد.
• كشمش : كشمش منبع غني از فيبر است. كشمش مي تواند داروي بسيار مناسبي براي زنان باردار مبتلا به يبوست باشد. براي اين منظور پيشنهاد مي شود، هر شب مقداري كشمش را در آب بخيسانيد و صبح روز بعد ناشتا ميل كنيد.
• آلوئه ورا : مصرف ژل آلوئه ورا مي تواند به عنوان مسهل طبيعي عمل نمايد. در  مصرف آلوئه ورا زياده روي نكنيد، زيرا ممكن است اثرات عكس داشته باشد.

تاثير ملين ها بر بيماري هاي نشيمنگاهي

بيماري هاي نشيمنگاهي شامل بيماري هاي بواسير، شقاق، فيستول و كيست مويي مي باشد. يبوست يكي از عوامل اصلي ايجاد كننده بواسير و شقاق به شمار رفته و در تشديد علائم بيماري هاي فيستول و كيست مويي موثر است. به همين ترتيب يكي از راهكارهاي اصلي براي درمان اين بيماري ها به خصوص در دوران پس از جراحي درمان يبوست و جلوگيري از آن است.

اغلب پزشكان پس از جراحي بيماريهاي نشيمنگاهي مصرف ملين ها را توصيه مي كنند تا از بروز يبوست و عود مجدد بيماري ها جلوگيري كنند.